Hiperlipidemik ve diyabetik hayvan modellerinde “arachis hypogae” ve doymamış yağ asidi içeriğinin trombojenik aktivite ve lipid profili üzerine etkisinin incelenmesi

ÖZET Bu çalışmada 3 ay boyunca düzenli Arachis hypogae (yerfıstığı) veya oleik asit ile beslenmenin sağlıklı, hiperlipidemik, diyabetik ve diyabetik+hiperlipidemi durumlarında lipid profili, aterojenik indeksler, serum glukoz değerleri, bazı hematolojik parametreler, oksidan-antioksidan parametreler ve çeşitli dokuların tromboplastik aktiviteleri üzerine etkileri incelendi. Deney sonunda sıçanların lipid profili, hematolojik parametreler, serum glukoz düzeyleri ticari kitler kullanılarak, kan GSH değerleri Elmann metodu, LPO Ledwozyw tiyobarbiturik asit metodu, total lipid düzeyi fosfovanilin metodu ve dokuların tromboplastik aktiviteleri ise Quick metoduna göre tayin edildi. Tromboplastik aktivitesi en fazla olan doku akciğerdi. Bunu azalan oranlarda aort, kalp, pankreas, beyin, böbrek ve dalak takip etti. Aktivitesi en düşük olan doku karaciğerdi. Kontrol grubunda yerfıstığı ve oleik asit ile beslenme glutatyon değerlerini arttırdı, aort tromboplastik aktivitesini ve yem tüketimini azalttı. Hiperlipidemik, diyabetik ve diyabetik+hiperlipidemik gruplarda kontrol gruplarına göre kardiyovasküler risk faktörleri, aterojenik indeksler, karaciğer, böbrek ve dalak tromboplastik aktiviteleri arttı. Antioksidan-oksidan denge bozuldu. Koagulasyona meyil arttı. Diyabet grubunda belirgin bir hiperglisemi ve hiperlipidemi oluştu. Hiperlipidemik, diyabetik ve diyabetik+hiperlipidemik gruplara yerfıstığı veya oleik asit verilmesi kan lipidlerinde anlamlı artışlara neden olmadı hatta azalttı. Bozulan antioksidan-oksidan denge yerfıstığı veya oleik asit verilmesi sonucu düzeldi. Yerfıstığı veya oleik asit verilmesi bazı dokuların tromboplastik aktivitelerini arttırdı, bazılarını azalttı. Sonuç olarak belirtilen dozlarda sık yerfıstığı veya oleik asit tüketimi sağlıklı, hiperlipidemik, diyabetik ve diyabetik+hiperlipidemik kişilere dengeli bir diyetin parçası olarak tavsiye edilebilir. SUMMARY In this study the effects of regular peanut or oleic acid consumption for 3 months on blood lipids, aterogenic indexes, glucose levels, some haematologic parameters, oxidant-antioxidant parameters and the thromboplastic activity of some tissues in healthy, hyperlipidemic, diabetic and diabetic+hyperlipidemic status were investigated. Serum lipids, glucose and haematologic parameters were determined by using commercial kits. Glutathione(GSH), lipid peroxidation (LPO), total lipid levels and thromboplastic activity of the tissues were determined by using Elmann, Ledwozyw thiobarbituric acid, phosphovanilin and Quick methods respectively. Lung had the highest thromboplastic activity and aorta, heart, pancreas, brain, kidney and spleen followed it in decreasing ratios. Liver had the lowest thromboplastic activity. In the control group, addition of both peanut or oleic acid to their diet increased GSH levels, decreased the thromboplastic activity of aorta and food consumption. Cardiovascular risk factors, aterogenic indexes and the thromboplastic activities of liver, kidney and spleen increased significantly in hyperlipidemic, diabetic and diabetic+hyperlipidemic groups. Antioxidant- oxidant balance was impaired. Tendency to coagulation was increased. Hyperglycemia and hiperlipidemia were evident in diabetic groups. The addition of peanut or oleic acid to the diet of these groups didn’t increase even decreased blood lipids. Both peanut and oleic acid consumption attenued the antioxidant-oxidant status which was disturbed due to hyperlipidemia and diabetes. Peanut and oleic acid consumption increased the thromboplastic activities of some tissues and decreased the others. In conclusion, regular peanut or oleic acid consumption at the doses that we used, can be recommended to healthy, hyperlipidemic, diabetic and diabetic+hyperlipidemic subjects in the context of a balanced diet